„A dlaczego mam się cieszyć, skoro wszyscy poumierali, pan umarł, ja umarłam, świat umarł, a ta siostra, co do mnie przychodzi, powiedziała mi: ty gnoju do gnoju”. 13 lutego 2021 minie dwudziesta rocznica śmierci malarki i poetki z Płocka.
Urodziła się 18 lipca 1938 roku w Płocku, gdzie mieszkała do 24 roku życia. Odebrała wykształcenie średnie. Po nieudanej próbie samobójczej prawie połowę życia spędziła w szpitalu psychiatrycznym pod Płockiem. Przez ostatnie dwadzieścia lat mieszkała w Domu Pomocy Społecznej w Zakrzewie koło Płocka.
Tam, przez wiele lat pisała listy, które wysyłała do kosza na śmieci, a których adresatem był umiłowany Jaś Potocki. Kim był? Czasem pojawiał się jako doktor albo dziecko, czasem jako mąż lub żona. Jaś mógł być każdym i mógł być wszędzie.
– Czasem była nim ona sama, a kiedy indziej jej życiowa partnerka Marianna Zdańska. – wspominała Agata Sidorek, która pracowała wtedy w depeesie w Zakrzewie i ratowała „niewysłane” listy. – Dużo później powstała kolekcja unikatowych prac, które pewnie też zaginęłyby w tym koszu. Poetka zaczęła malować, podpisując je: „malował B. Chęcka”. Teksty splatały się z rysunkami, rysunki z plamami na obrazach a obrazy znów wracały do słów. Oszczędne w formie, bogate w kolory i znaczenia. Oto próbka:
Piszemy podanie o przyjęcie, mnie do domu obłąkanych,
i dzieci zupełnie samotnych.
W zespół, w zespół, w zespół
Ubranie za zmysł, który i mnie by przyjął i największego na świecie. Jaśka, który nie ma z czego żyć i nigdy nie miał, swojej kochanki i żony i chce mieć no i tak, no i skończona, sprawa; ślub i cześćJaśko
Kochana żono przyjedź do nas pod numer 2 do Płocka.
Przyjedź do mnie, przywieź mi co, albo jak nie, nie będziesz umieć to nic mi nie przywieź, tylko rozumiesz ja tobie to wszystko, ci przywiozę i kupię tak koniecznie ci coś, bo rozumiesz, ja, w życiu mam przeżyć tak przykrą, objąć, albo nie objąć i mam w swoim, życiu nic nigdy, spać i to tak i co wręcz w ogóle i to, tak, ale i i i co. No, no, no i co, co. I co mi, kto powie, jeśli, że ja nie myślę, już o swojej matce, nie tylko o sobie nie nie no i tak no i cześć. No nie, no nie, bo ja już nie będę, tyć tylko tyć ja.
Pomysły czerpie się z Ziemi: O ziemio Ty jesteś jak mały pająk ciągle.
– Barbara Chęcka w latach 90. tworzyła prace z silnie wolnościowym i genderowym przekazem; jej niejednoznaczna seksualność pokrywa się z ciekawą, wielobarwną osobowością, czasem przybiera ona postać żeńską czasem męską, bawi się kanonami i kodami płciowości. „Jaś Potocki to nie ja tylko, kto” pisze w jednym z tekstów, w innym „to narysowała Merylin Morovv”, na jednym z obrazów przedstawia siebie jako biskupkę przed ołtarzem, a w tle pisze tekst „chcę się ożenić”. Jej chimeryczna i lapidarna pod względem formy twórczość jest obfita w znaczenia i zakodowane treści – pisała Beata Jaszczak – prezeska Stowarzyszenia Oto ja.
Talent Barbary Chęckiej został zauważony dzięki projektowi „Oto Ja”. Zdobyła wielu nagród i wyróżnień w konkursie „Oto Ja” w latach 1996-2001. Otrzymała też wyróżnienie na III Ogólnopolskim Konkursie Malarskim im. T. Ociepki (2000) w Bydgoszczy. Potem, już po śmierci były wystawy w Krakowie, Szczecinie i Poznaniu. Większość z nielicznych pozostałych prac znajduje się w kolekcji płockiego stowarzyszenia Oto ja.
-„Nie ma czasu na zwycięstwa” powiedziała do mnie Barbara Chęcka, kiedy przygotowywałam prace do wystawy w pracowni plastycznej w Domu Pomocy Społecznej w Zakrzewie. Przypalając kolejnego znalezionego papierosa patrzyła na mnie oczami filozofki. I widziałam w tych oczach mądrość, która przez nas, tak zwanych „normalnych”, zwana jest szaleństwem. Każdy, kto przekracza granice normy, a jego wrażliwość i talent są o wiele większe niż u innych, patrzy właśnie w ten sposób – wspominała Agata Sidorek, która zaprzyjaźniła się z malarką i poetką. Twierdzi, że do dziś czytając jej teksty, ogląda prace i za każdym razem widzi w nich nowe i zaskakujące treści.
(rł)
wystawy zbiorowe:
1996 – 1999 – Wystawy „Oto ja”, Państwowa Galeria Sztuki w Płocku
2000 – 2004 – Wystawy „Oto ja”, galeria a.r.t. w Płocku
2000 – wystawa laureatów III Ogólnopolskiego Konkursu Malarskiego, im. Teofila Ociepki w Bydgoszczy
2002 – „Śniło mi się, że wychodzę za mąż”, Galeria d’Art Naif w Krakowie
i Galeria Krytyków Pokaz w Warszawie
2006 -„Oto my”, Galeria „Tak” w Poznaniu
2008 – „Kobiety”, Galeria „Tak” w Poznaniu
2009 – „Od Egzekucji do uniewinnienia”, Muzeum Mazowieckie w Płocku
2010 – „Kochany ptaku kruku”, Galeria „Tak” w Poznaniu
2011-2012 – „Oto Oni w Oto Ja”, Galeria OTO JA, Płock
2012 – „Ja rzucam cień”, Galeria V9 w Warszawie
2012 – „Art brut. Oto ja. Ukryta twarz sztuki”, Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie
2020-21 – „Nikifory obok nas”, Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, im. Themersonów
wystawy indywidualne:
2001 – „Śniło mi się, że wychodzę za mąż” – Galeria Pod Sukniami w Szczecinie
2001 – „Jaś Potocki to nie ja, tylko kto” – galeria a.r.t. w Płocku
2007 – „To rysowała Merylyyn Marovv” – Dział Sztuki TNP /przyszła Galeria OTO JA/ w Płocku
2010 – „Kochany mój mężu króku”- Galeria „OTO JA” w Płocku – wystawa dwóch artystek: Barbary Chęckiej i Basi Bańdy
źródła:
– obieg.pl
– Stowarzyszenie Oto ja w Płocku
wydawnictwa:
– „Oto oni” (album), Stowarzyszenie Oto ja, Płock 2007
– „Kochany mój mężu króku”, katalog do wystawy Barabry Chęckiej,
Stowarzyszenie Oto ja, Płock 2010