Pierre Avezard zwany Petit Pierre (1909-1992)
Pierre Avezard (1909-1992) zwany Małym Piotrem (Petit Pierre) urodził się z zespołem Treachera Collinsa, wrodzoną wadą deformacji twarzy, w jego wypadku brakiem pełnego ukształtowania małżowiny ucha prawego oraz podniebienia, co poza zaskakującym wrażeniem powodowało pewne trudności w porozumiewaniu się, ale w żadnym wypadku nie znaczyło, że jest głuchoniemym lub co jeszcze bardziej istotne, upośledzonym psychicznie. Wprost przeciwnie był niezwykle inteligentny i kreatywny. Niestety, ze względu na wygląd zewnętrzny, od wczesnych lat odsunięty na margines społeczeństwa traktowany był jak „wioskowy głupek”, który jedyne co potrafi to wypasać krowy. Jego konstruktorski talent objawił się, gdy dla swego gospodarza stworzył „z niczego” dystrybutor pożywienia dla krów, a dla siebie – podwieszane łóżko, które miało go chronić przed złośliwościami kolegów.
Jedynym utworem, w rzeczywistości dziełem całego jego życia jest obiekt który sam nazwał Karuzelą (Manege) a który w rzeczywistości karuzelą w swym dosłownym znaczeniu nie jest, lecz raczej gigantycznym ruchomym obrazem, przestrzenią kinetyczną, do której publiczność jest zapraszana ale nie by uczestniczyć fizycznie w kręceniu się wokół jakiegoś środka, ale by oglądać spektakl rozwijany przed ich oczami we wszystkich możliwych kierunkach, przed, z tyłu, na niebie, na dole, rodzaj schematycznej opowieści tradycyjnego życia na wsi, gdzie miesza się naiwne wyobrażenie maszyn z bardziej zaawansowanym modernizmem…
1909
30 grudnia przychodzi na świat w Vienne-en-Val (Loiret) jako drugie dziecko w ubogiej rodzinie (nosiciela piasku, a później pomocnik gajowego). Uczęszcza do szkoły zaledwie przez dwa lata. Później podstaw pisania i czytania uczy go starsza siostra, Teresa. Jego młodszy brat Léon rodzi się w 1926 r. Później Thérèse zostanie pracownicą socjalną, a Léon technikiem lotniczym.
1930
Rodzina Avezard przybywa do Jargeau. Petit Pierre ma dwadzieścia jeden lat. Podczas wojny Pani Avezard obejmie stanowisko brygadzistki w fabryce Toutin (produkcja worków jutowych).
1935
Pierre Avezard zostaje pasterzem owiec, a – w następnym roku – krów na farmie La Coinche, w Fay-aux-Loges, w domu państwa Girard. Powierzono mu pod opiekę 50 zwierząt.
1937
Rozpoczyna budowy karuzęli w stodole na farmie, w której zamieszkał. Powstają, stworzone na polu koła, animowane scenki, do tzw. pierwszego „parasola”. Jest tu miniaturowy dźwig, samolot, poruszający się po szynie. Tworzy też dystrybutor buraków dla krów oraz wysokie łóżko, zawieszone na głównej belce pod dachem stodoły.
1942
Niemiecki samolot rozbija się na „polu wiązu”, w pobliżu którego Petit Pierre trzyma swoje stado. Z zebranych z wraku blach i śrub zaczyna tworzyć samoloty do swoich karuzeli.
1955
Pan Hareng, właściciel La Coinche, słynny regionalny uzdrowiciel, daje Małemu Piotrowi kawałek ziemi, którym może swobodnie dysponować. Avezard buduje niewielki dom, wokół którego ustawia animowane sceny, które dotychczas przechowywał w stodole.
Około 1957 roku
Zostaje drwalem. Opuszcza swoje stado w La Coinche. Będzie również pracował w niepełnym wymiarze godzin w sąsiednim gospodarstwie La Roche-Cognée. W tym czasie, podczas nieobecności Piotra w La Coinche, jego szef pan Hareng nakazuje zbudować porządny dwupokojowy dom, który Avazard będzie zajmował do 1974 roku.
Obok postawi swoją wieżę Eiffla, zdobędzie i podłączy silnik elektryczny: zbuduje kolejne „parasole” i platformy, nowe animowane scenki. Przyjmie pierwszych gości. Będą się tu pojawiać przez kolejne trzy dekady. Podążać po swoich śladach, coraz liczniej i liczniej, głównie w weekendy, zwłaszcza w niedzielne popołudnia i latem przy pięknej pogodzie.
1970
Śmierć pani Avezard, matki Piotra, w domu opieki w Jargeau. Léon Avezard przejmuje opiekę nad bratem. Co roku zabiera go w podróż (Paryż, Marsylia,Chamonix, Modane, Turyn, Bruksela, Luksemburg, Lille, Calais, Boulogne). Nigdy dwa razy w to samo miejsce, bo takie podróże Mały Piotr uważa za stratę czasu.
Léon pokazuje mu również modele prototypów samolotów, nad którymi pracuje, m.in. Concorde, helikopter Super-Frelon. Echa tych wszystkich podróży i odkryć znaleźć można później na karuzeli; kolejka linowa Mont-Blanc, pompa oleju Biscarosse, itp. W latach siedemdziesiątych XX w. karuzela Petit Pierre zwiedza tysiące turystów, czasem pojawia się tam kilkaset osób w jedno popołudnie.
Zwiedzanie, któremu towarzyszą „hydrauliczne” gagi i różne efekty dźwiękowe, trwa około dziesięciu minut. Avezard zakłada też parking przy wejściu na małą ścieżkę prowadzącą do maneżowego domu. Po dotarciu na miejsce trzeba przejść przez metalowy most, którego hałas ostrzega właściciela.
Poruszane małym silnikiem elektrycznym dzieło zawiera ponad sto wyciętych i pomalowanych metalowych figurek, z systemem mechanicznych pilotów uruchamiających „efekty specjalne” (strumienie wody, mini-bombardowania na hałaśliwych blachy i dachy, przejścia itp.).
01 listopada 1974
Pierwszy atak epilepsji, powoduje, że Pierre Avezard trafia do domu spokojnej starości w Jargeau. Zgadza się pozostać tam tylko pod warunkiem, że będzie mógł wracać do karuzeli w każdy weekend. Tak też dzieje się przez następne dziesięć lat, w każde niedzielne popołudnie, od wiosny do dnia Wszystkich Świętych.
1978 (luty-marzec)
Na słynnej wystawie „Singuliers de l’art” w Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Paryżu) reprezentowana jest karuzela Avezarda. Przez kolejne dziesięć lat mnożą się prasowe doniesienia i reportaże (radio, prasa, telewizja).
1980
Film o karuzeli Petit Pierre autorstwa Emmanuela Clota zdobywa Cezara w kategorii film krótkometrażowy. Reprezentuje też Francję podczas ceremonii wręczenia Oskarów w Hollywood.
1982
Powstaje stowarzyszenia w celu ochrony karuzeli Petit Pierre, zagrożonej budową nowej trasy szybkiego ruchu Orléans-Chateauneuf. Na zlecenie la Région Centre powstaje projekt budowy konstrukcji chroniącej karuzelę, zbudowanej ze szkła i stali, która zamieniłaby ją w muzeum (autorzy Jean-Yves Barrer i Jean-Claude Drouin, architekci miasta Tours, przy pomocy technicznej Petera Rice’a i Henry’ego Bardsleya. Koszt 1,8 miliona franków).
1983
Ministerstwo Kultury obiecuje przeznaczyć milion franków na konserwację karuzeli. Mimo wielkich starań, z braku dodatkowych środków ze strony regionu i resortu kultury, projekt zakończy się niepowodzeniem. Rozważane jest też rozebranie karuzeli w celu jej odbudowy w parku muzeum La Villette w Paryżu. Pomysł również upada.
1984 – 1988
Karuzela popada w ruinę. Mnożą się grabieże. Małemu Piotrowi coraz trudniej jest dokonywać niezbędnych napraw. Rusza kampania prasowa w celu wsparcia pomysłu ochrony obiektu, m.in. W Antenne 2, France Culturel, Liberation.
1985
Ta ostatnia niedziela sierpnia… Petit Pierre po raz ostatni uruchamia swoją karuzelę w La Coinche. W wieku 75 lat ma kolejny atak epileptyczny. Przestaje już opuszczać domu spokojnej starości, gdzie, jako osoba bardzo pobożna, dużo się modli, szykując się na spotkanie swojej starszej siostry, która wyprzedziła go na tamtym świecie. Wydaje się, że los karuzeli nie ma już dla niego znaczenia. Dzieci ze wsi dalej ją dewastują, choć i tak jest już praktycznie nieodwracalnie zniszczona i zardzewiała.
1986
Laurent Danchin i Alain Bourbonnais spotykają się w radiu France Culture w programie „Chemins de la Connaissance” Claude’a Mettry poświęconemu Art brut et Compagnie.
12 października 1986
Alain Bourbonnais, chcąc zapobiec przed dalszym plądrowaniem karuzeli, napisał do Léona Avezarda z propozycją przyjęcia karuzeli w parku La Fabuloserie. Leon skierował go l’Association de défense de l’oeuvre de Petit Pierre, ale czas ucieka, karuzela rdzewieje, wandale zaczynają działać, części znikają!!!
11 maja 1987
Alain Bourbonnais pisze ponownie do Léona Avezarda, aby potwierdzić chęć ratowania pracy Małego Piotra.
29 czerwca 1987
Léon dzwoni do Dicy, odbiera Sophie (Bourbonnais – córka): „Dzwonię z polecenia Laurenta Danchina, Alain Bourbonnais może zabrać wszystko albo nic i nic nie będzie go to kosztować!” Radość jest ogromna.
2 lipca 1987
Léon Avezard przesyła list, że zapisuje Karuzelę Alainowi Bourbonnaisowi, dołączając upoważnienie podpisane przez jego brata Piotra. Po otrzymaniu tego dokumentu Alain Bourbonnais natychmiast przeprowadza badania, tworzy dokumentację fotograficzną, planuje przeprowadzkę, a następnie organizuje transport do La Fabuloserie – latem 1987 roku.
21 czerwca 1988
nagła śmierć Alaina Bourbonnaisa. Kolekcjoner zmarł przed ponownym złożeniem karuzeli. Zdążył jedynie przygotować, ale nic więcej… Do akcji wkracza Caroline – wdowa, która wraz z wolontariuszami z okolicy, którzy przeprowadzili demontaż i pierwszy transport, działa dalej. Obiekt rozebrano i przetransportowano do Dicy – około 100 kilometrów od miejsca, gdzie stał pierwotnie. Aby przewieźć całość koniecznych było aż siedem podróży w obie strony. Za naprawę bardzo złożonej maszynerii odpowiedzialny jest Guy Faussey. Za renowację całej architektury i wszystkich animowanych figurek- młody artysta Pierre Della Giustina.
26 sierpnia 1989
Oficjalne otwarcie Karuzeli Małego Piotra w obecności Jean-Pierre’a Soissona, Michela Ragona i Laurenta Danchina. Ci, którzy widzieli ją w oryginalnym miejscu, nie mogą wyjść z podziwu, chwaląc jakość pracy wykonanej, praktycznie bez budżetu i w rekordowo krótkim czasie.
1992 (Piątek 24 lipca)
82-letni Petit Pierre umiera spokojnie w domu spokojnej starości w Jargeau. Zostanie pochowany trzy dni później, w obecności jego rodziny i przyjaciół.
2019
La Fabuloserie świętuje 30-lecie Karuzeli Małego Piotra w Dicy. Karuzela kręci się dalej.
Przeczytaj również:
MAŁY PIOTR i jego magiczno-mechaniczna karuzela
ŹRÓDŁO:
uzanne Lebeau, Caroline Bourbonnais et Michel Ragon, Le Fabuleux Manège de Petit Pierre, La Fabuloserie/Albin Michel 2007
foto: Radosław Łabarzewski, Andrzej Kwasiborski, archiwum La Fabuloserie
Jeden komentarz